فلومتر و مانومتر دو دستگاه اندازه گیری هستند که در صنایع مختلف کاربرد دارند. این دو دستگاه با هم شباهت هایی دارند اما تفاوت های مهمی نیز وجود دارد. در این مقاله به بررسی تفاوت فلومتر و مانومتر در مورد تعریف، کاربرد، روش اندازه گیری و نوع نمایش می پردازیم.
فلومتر چیست و چه وظایفی دارد؟
فلومتر یا سرعت سنج یک دستگاه اندازه گیری است که میزان جریان یا سرعت یک سیال را در یک لوله یا کانال مشخص می کند. فلومتر می تواند جریان سیالات گازی یا مایع را اندازه بگیرد. فلومتر برای کنترل و نظارت بر عملکرد سیستم های مختلف مانند تهویه مطبوع، تصفیه آب، تزریق سوخت و غیره استفاده می شود. فلومتر ها بر اساس اصل کار خود به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. برخی از انواع فلومتر ها عبارتند از:
- فلومتر الکترومغناطیسی: این نوع فلومتر با استفاده از قانون فارادی اثر الکترومغناطیسی را بر روی سیالات هادی برق اندازه می گیرد. این فلومتر برای سیالات مایع مانند آب، شیر، خون و غیره مناسب است.
- فلومتر اولتراسونیک: این نوع فلومتر با استفاده از امواج صوتی فراصوتی را بر روی سیالات منعکس می کند و با تفاوت زمان رسیدن امواج به دو سنسور میزان جریان را محاسبه می کند. این فلومتر برای سیالات گازی یا مایع که حاوی هوا یا جامدات باشند مناسب است.
- فلومتر دوپلر: این نوع فلومتر با استفاده از اثر دوپلر را بر روی سیالات اندازه می گیرد. این فلومتر برای سیالات مایع که حاوی ذرات جامد یا حباب هوا باشند مناسب است.
- فلومتر ورتکس: این نوع فلومتر با استفاده از پدیده ورتکس را بر روی سیالات اندازه می گیرد. ورتکس ها یا گرداب هایی هستند که در پشت یک مانع در جریان سیال ایجاد می شوند. فرکانس این گرداب ها با سرعت جریان متناسب است. این فلومتر برای سیالات گازی یا مایع که دما و فشار آنها تغییر نکند مناسب است.
مانومتر چیست و چه وظایفی دارد؟
مانومتر یا فشارسنج یک دستگاه اندازه گیری است که میزان فشار یا تفاضل فشار یک سیال را در یک نقطه یا بین دو نقطه مشخص می کند. مانومتر می تواند فشار سیالات گازی یا مایع را اندازه بگیرد. مانومتر برای کنترل و نظارت بر فشار سیستم های مختلف مانند توربین ها، کمپرسورها، پمپ ها، لوله ها و غیره استفاده می شود. مانومتر ها بر اساس اصل کار خود به دسته های مختلفی تقسیم می شوند. برخی از انواع مانومتر ها عبارتند از:
- مانومتر ستونی: این نوع مانومتر با استفاده از ارتفاع یک ستون مایع را بر روی یک مقیاس اندازه می گیرد. این مانومتر برای فشارهای پایین و متوسط مناسب است. مایعات مختلفی مانند آب، روغن، جیوه و غیره می توانند به عنوان ستون مایع استفاده شوند.
- مانومتر پیشرفته: این نوع مانومتر با استفاده از یک المان انعطاف پذیر را بر روی یک مقیاس اندازه می گیرد. این المان می تواند یک غشا، یک لوله، یک پیچش یا یک فنر باشد که تحت تاثیر فشار سیال تغییر شکل می دهد. این مانومتر برای فشارهای بالا و دقیق مناسب است.
- مانومتر الکترونیکی: این نوع مانومتر با استفاده از یک حسگر الکترونیکی را بر روی یک صفحه نمایش اندازه می گیرد. این حسگر می تواند یک استرین گیج، یک پایزوالکتریک، یک کپاسیتور یا یک ترمیستور باشد که تحت تاثیر فشار سیال خروجی الکتریکی می دهد. این مانومتر برای فشارهای متغیر و پیچیده مناسب است.
تفاوت فلومتر و مانومتر در نحوه اندازه گیری
تفاوت اصلی فلومتر و مانومتر در این است که فلومتر میزان جریان یا سرعت سیال را اندازه می گیرد در حالی که مانومتر میزان فشار یا تفاضل فشار سیال را اندازه می گیرد. بنابراین، فلومتر و مانومتر دو متغیر مختلف از حالت سیال را نشان می دهند. جریان و فشار با هم رابطه دارند اما نمی توان از یکی به دیگری استنتاج کرد. برای مثال، جریان سیال در یک لوله می تواند با تغییر قطر لوله، شیب لوله، اصطکاک لوله، دما و چگالی سیال و غیره تغییر کند. فشار سیال در یک لوله می تواند با تغییر ارتفاع لوله، مقاومت لوله، انشعاب لوله، ورودی و خروجی لوله و غیره تغییر کند. بنابراین، برای اندازه گیری جریان و فشار سیال به دو دستگاه مجزا نیاز داریم.
تفاوت فلومتر و مانومتر در نحوه استفاده
تفاوت دیگر فلومتر و مانومتر در این است که فلومتر معمولا در جریان سیال قرار می گیرد در حالی که مانومتر معمولا به لوله وصل می شود. فلومتر باید در مسیر جریان سیال قرار گیرد تا بتواند سرعت سیال را اندازه بگیرد. برای این منظور، فلومتر می تواند به صورت مستقیم در لوله نصب شود یا از طریق یک شیر یا یک اتصال به لوله متصل شود. مانومتر باید به لوله وصل شود تا بتواند فشار سیال را اندازه بگیرد. برای این منظور، مانومتر می تواند به صورت محلی یا از راه دور به لوله متصل شود. مانومتر محلی به طور مستقیم بر روی لوله نصب می شود و فشار را در نقطه مورد نظر نشان می دهد. مانومتر از راه دور از طریق یک لوله کوچک یا یک سیم به لوله متصل می شود و فشار را در یک صفحه نمایش دور از لوله نشان می دهد.
تفاوت فلومتر و مانومتر در نحوه عملکرد
تفاوت دیگر فلومتر و مانومتر در این است که فلومتر معمولا بر اساس اصول فیزیکی مختلفی مانند الکترومغناطیسی، اولتراسونیک، دوپلر، ورتکس و غیره عمل می کند در حالی که مانومتر معمولا بر اساس اصول مکانیکی مختلفی مانند ستونی، پیشرفته، الکترونیکی و غیره عمل می کند. فلومتر بر اساس اصول فیزیکی عمل می کند چون برای اندازه گیری جریان سیال باید تغییراتی را در خواص سیال مانند دبی، سرعت، دانسیته، ویسکوزیته و غیره تشخیص دهد. مانومتر بر اساس اصول مکانیکی عمل می کند چون برای اندازه گیری فشار سیال باید تغییراتی را در شکل یا حالت یک المان انعطاف پذیر مانند غشا، لوله، پیچش یا فنر تشخیص دهد.
تفاوت فلومتر و مانومتر در نوع نمایش
تفاوت دیگر فلومتر و مانومتر در این است که فلومتر معمولا جریان سیال را به صورت حجمی یا وزنی نشان می دهد در حالی که مانومتر معمولا فشار سیال را به صورت نسبی یا مطلق نشان می دهد. فلومتر می تواند جریان سیال را به واحدهای مختلفی مانند لیتر بر دقیقه، متر مکعب بر ساعت، کیلوگرم بر ساعت و غیره نشان دهد. مانومتر می تواند فشار سیال را به واحدهای مختلفی مانند پاسکال، بار، تور، اتمسفر و غیره نشان دهد. مانومتر می تواند فشار سیال را به صورت نسبی یا مطلق نشان دهد. فشار نسبی فشاری است که نسبت به فشار جو اندازه گیری می شود. فشار مطلق فشاری است که نسبت به فشار صفر اندازه گیری می شود.
نتیجه گیری
فلومتر و مانومتر دو دستگاه اندازه گیری هستند که در صنایع مختلف کاربرد دارند. این دو دستگاه با هم شباهت هایی دارند اما تفاوت های مهمی نیز وجود دارد. تفاوت فلومتر و مانومتر در مورد تعریف، کاربرد، روش اندازه گیری و نوع نمایش می باشد. فلومتر میزان جریان یا سرعت سیال را در یک لوله یا کانال مشخص می کند. مانومتر میزان فشار یا تفاضل فشار سیال را در یک نقطه یا بین دو نقطه مشخص می کند. فلومتر بر اساس اصول فیزیکی مختلفی مانند الکترومغناطیسی، اولتراسونیک، دوپلر، ورتکس و غیره عمل می کند. مانومتر بر اساس اصول مکانیکی مختلفی مانند ستونی، پیشرفته، الکترونیکی و غیره عمل می کند. فلومتر معمولا جریان سیال را به صورت حجمی یا وزنی نشان می دهد. مانومتر معمولا فشار سیال را به صورت نسبی یا مطلق نشان می دهد.
ثبت ديدگاه